Πάει ο παλιός ο χρόνος… πέρασαν και οι μέρες των Χριστουγέννων… για μία ακόμη χρονιά γιορτάσαμε παρέα τις  μέρες αυτές. Ξαναθυμηθήκαμε τα παιδικά μας χρόνια και τις λαϊκές μας παραδόσεις.

Καρκάτζια, Καλκατζόνια, Καλκάνια, Καλιτσάντεροι, Καρκάντζαροι, Καρκαντζέλια, Σκαλικαντζέρια, Σκαντζάρια, Σκαλαπούνταροι, Τζόγιες, Λυκοκάντζαροι, Κωλοβελόνηδες, καθώς και τα θηλυκού γένους Καλικαντζαρού, Καλικαντζαρίνες, Καλοκυράδες, Βερβελούδες ή απλά… ΚΑΛΙΚΑΝΤΖΑΡΟΙ.

Είναι όντα, που κατά τη λαϊκή αντίληψη, εμφανίζονται το δωδεκαήμερο, 25 Δεκεμβρίου με 6 Ιανουαρίου. Σύμφωνα με τη λαϊκή δοξασία τις μέρες αυτές τα νερά είναι αβάφτιστα και οι καλικάντζαροι βγαίνουν από τη γη για να πειράξουν τους ανθρώπους και να τους ανακατέψουν, διότι είναι άτακτοι και τους αρέσουν τα παιχνίδια.

Οι καλικάντζαροι, έρχονται από τα έγκατα της γης, όπου ολόκληρο το χρόνο, προσπαθούν με τσεκούρια και πριόνια να κόψουν το δέντρο που βαστάει τη γη, το δέντρο της ζωής, που αντιπροσωπεύει τη γονιμότητα, την αστείρευτη πηγή της ζωής, το διαρκώς αναγεννώμενο σύμπαν που καμιά δύναμη σ’ αυτόν τον κόσμο δεν μπορεί να σταματήσει.

Κόβουν κόβουν, μέχρι που έχει μείνει πολύ λίγο ακόμα, αλλά τότε έρχονται τα Χριστούγεννα και λένε «χάιστε να πάμε πάνω στη γη και θα πέσει μοναχό του». Ανεβαίνουν λοιπόν πάνω στη γη και τα Θεοφάνεια που γυρίζουν, βλέπουν το δέντρο ολάκερο, ακέραιο, άκοπο. Και πάλι κόβουν και πάλι έρχονται τα Χριστούγεννα και όλο απ’ την αρχή. Το δέντρο των Χριστουγέννων συμβολίζει αυτή ακριβώς την ακεραιότητα και τη Θεϊκή δύναμη και προστασία με την παρουσία του Χριστού.

Συνήθη μέρη που μένουν μετά τον ερχομό τους είναι οι μύλοι, τα γεφύρια, τα ποτάμια και τα τρίστρατα (μεγάλα μονοπάτια) όπου παραμονεύουν μόνο κατά τη νύκτα και φεύγουν με το τρίτο λάλημα του πετεινού.

Οι καλικάντζαροι έχουν ονόματα σύμφωνα με τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά τους. Ο καλικάντζαρος Μαλαγάνας θέλει πολύ προσοχή γιατί ξεγελάει τα παιδιά με γλυκόλογα και έτσι καταφέρνει να τους παίρνει τα γλυκά. Ο καλικάντζαρος Τρικλοπόδης, έχει χταποδίσιο χέριπου το χώνει παντού και σκουντουφλάνε πάνω του οι άνθρωποι. Του αρέσει πολύ να μπερδεύει τις κλωστές από το πλεκτό της γιαγιάς. Ο Πλανήταρος πλανεύει τους ανθρώπους γιατί μπορεί να μεταμορφώνεται σε ζώο ή σε κουβάρι. Ο Περίδρομος είναι ο φαταούλας της παρέας. Ο καλικάντζαρος Παλωρίτης έχει μύτη σαν προβοσκίδα, έχει μανία να παίρνει τις φωνές των ανθρώπων. Ο καλικάντζαρος Βατρακούλος είναι θεόρατος και ολόιδιος βάτραχος.

Γενικά πιστεύεται ότι οι καλικάντζαροι αδυνατούν να βλάψουν τους ανθρώπους θέλουν μόνο να τους πειράξουν. Όταν ανεβαίνουν στην επιφάνεια το Δωδεκαήμερο, κάνουν οτιδήποτε μπορείτε να φανταστείτε! Όντας χιλιάδες, διασκορπίζονται παντού! Αλίμονο σ’ όποιον συναντήσουν! Δεν τον αφήνουν σε χλωρό κλαρί! Εμφανίζονται μπροστά του με διάφορες μορφές και προσπαθούν να τον τρομάξουν με όποιο τρόπο μπορούν.

Οι καλικάντζαροι φαντάζουν χορευταράδες, αρπάζουν όποιον βρουν και τον στροβιλίζουν στο χορό μέχρι να πέσει λιπόθυμος, ο γνωστός χορός των καλικάντζαρων. Τους καλούς χορευτές τους ανταμείβουν. Έχουν, όμως, έναν τρόπο οι άνθρωποι για να γλιτώσουν από το χορό, το κόσκινο, το οποίο τοποθετείται είτε στο τζάκι είτε πίσω από την πόρτα και καθυστερεί τους καλικάντζαρους, διότι εκείνοι αρχίζουν να μετρούν τις τρύπες μέχρι την αυγή, οπότε και αναγκάζονται να φύγουν…
Κι αφού Χριστούγεννα χωρίς καλικάντζαρους είναι σαν παραμύθι χωρίς… φαντασία ίσως μια γεύση παραμυθοσκανδαλιάς να ‘ναι ιδανική για τούτες τις μέρες…